وادی ایمن

ضمن عرض تبریک به مناسبت حلول ماه مبارک رمضان و آرزوی قبولی طاعات و عبادات شما بزرگوران، برآنم تا با مطرح کردن چند روایت، جایگاه مسرف و حد و مرز اسراف  بپردازم  تا با توجه و تدّبر در کلام معصومین(علیهم السلام)، ان شاءالله در آینده، به مصادیق اسراف در جامعه امروز بپردازم.

  1. حضرت علی(علیه السلام)، اسراف و از بین بردن نعمت ها را باعث فقر در قیامت عنوان می فرماید چراکه اولاً اسراف جزو گناهان کبیره است و در قیامت باعث مواخذه پروردگار از شخص مسرف است و در ثانی، اگر به جای اسراف، آن نعمت در جای صحیحش هزینه می شد، زاد و توشه قیامت افزایش میافت:

 

فَدَعِ الْإِسْرَافَ مُقْتَصِداً وَ اذْکُرْ فِی الْیَوْمِ غَداً وَ أَمْسِکْ مِنَ الْمَالِ بِقَدْرِ ضَرُورَتِکَ وَ قَدِّمِ الْفَضْلَ لِیَوْمِ حَاجَتِک‏

ترجمه: اسراف را رها کن و میانه ‏روى در پیش‏گیر و امروز به یاد فردا باش و از مال به اندازه ضرورتت نگه‏دار و اضافى آن را براى روز نیازمندیت (قیامت) پیش فرست. (فرازی از نامه 21)

 

  1. باید در نظر داشت که حدود اسراف تباه کردن نعمت است هر قدر ناچیز باشد. تباه کردن نعمت، تنها دور ریختن آن و بلا استفاده گذاشتن آن نیست حتی اگر نعمتی در جایی به غیر از جایگاه حقیقی اش استفاده گردد، هم نوعی اسراف است:

امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: ادنی الاسراف هراقة فضل الانأ و ابتذال ثوب الصون و القأ النوی.

ترجمه: کمترین دور ریختن باقی ماند غذا در ظرف و بد نگه‌داشتن و دم دستی کردن لباس نو و دور انداختن هسته‌ی خرماست (یعنی اگر از هسته‌ی خرما هم بشود استفاده‌ای کرد، نباید آن را دور انداخت)(وسائل، ج 3، ص 384)

حال با دقت در این حدیث شریف، وای بر مومنی که قدرت و نیروی جوانی اش را در دوری از خدا هزینه کند، ثروتش را در راه حرام خرج نماید، از زمان که از بالاترین نعمت هاست صحیح استفاده نکند، قلبی را که جایگاه خدا و محبین خداست، از لذات و محبت های حرام پر نماید و... اینجاست که سخن امیر مومنان(علیه السلام) را در باره جایگاه مسرفان به خوبی در میابیم:

 امام علی (علیه السلام) می فرمایند: وَیحَ المُسرِفِ ، ما أبعَدَهُ عن صَلاحِ نفسِهِ واستِدراکِ أمرِهِ !

ترجمه: بیچاره اسرافکار ! چه دور است از اصلاح نفس و جبران کردن کار خود . (میزان الحکمه ج4ص444به بعد)

 

  1. باید توجه داشت که حتی بخشیدن مال به شخصی که استحقاق آن را ندارد، نوعی اسراف است چرا که این مال در غیر جایگاه صحیحش هزینه شده است، حضرت علی (علیه السلام) در پاسخ به بی خردانی که ایشان را پند می دادند!! که اگر می خواهی یاران تو بیشتر شوند مثل معاویه عمل کن و به آنها از پول بیت المال بذل و بخشش نما! فرمودند:

...آگاه باشید! بخشیدن مال به آنها که استحقاق ندارند، زیاده روی و اسراف است. (فرازی از خطبه 126)

با خود بیندیشیم که آیا ما، در هر جایگاه و منصبی چه در خانواده کوچک خود یا در جمع دوستان و آشنایان، یا در محیط کار یا و... آیا برای آنکه طرفداران و علاقمندان خود را امیدوار و مطمئن نگاه داریم، آیا دست به این چنین بخشش های بی جایی زده ایم؟

 

  1. برای پرهیز از اسراف از یک سو و نجات از دام  تنگ نظری و خسّت از سوی دیگر، چاره ای جز درپیش گرفتن راه اعتدال نیست، تشخیص اینکه هریک از اعمال ما در کدام یک از سه محدوده ذکر شده (اسراف،  میانه روی، خساست) قرار دارد، نیاز به تفکر صحیح و عقلی بدون حجاب است تا قدرت تشخیص را بالا برده و ما را از اشتباه مصون دارد.

این که عقل چگونه تشخیص صحیح و بدون خطا می دهد خو مبحث گسترده ای است که علما و عرفا با مدد از فرمایشات معصومین(علیهم السلام) به طور گسترده به آن پرداخته اند و امید دارم در آینده بتوانم در این باره مباحثی را مطرح نمایم.

در آخر با حدیث گهر باری سخنم را به پایان می برم، حدیثی که در آن پیامبرِ(صل الله علیه و آله) امت وسط را به زیبایی تو صیف نموده است. امید که ما هم در اعتدال و میانه روی او را اسوه خود قرار دهیم نه نفس خود را.

کانَ النَّبىُّ صلی الله علیه و آله و سلم ... یُسَلِّمُ عَلى مَنِ اسْتَقْبَلَهُ مِنْ کَبیرٍ وَ صَغیرٍ وَ غَنىٍّ وَ فَقیرٍ و لا یُحَقِّرُ ما دُعِىَ اِلَیهِ و لو اِلى خَشفِ التَّمْرِ وَ کانَ خَفیفَ المَئونَةِ کَریمَ الطَّبیعَةِ، جَمیلَ المُعاشَرَةِ، طَلِقَ الوَجهِ، بَشّاشا من غَیرِ ضِحکٍ، مَحْزونا مِن غَیرِ عَبوسٍ، مُتَواضِعا مِنْ غَیْرِ مَذَلَّةٍ، جَوادا مِن غَیْرِ سَرَفٍ، رَقیقَ القَلبِ، رَحیما بِکُلِّ مُسْلِمٍ... ؛
 

ترجمه: رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم( این گونه بودند) ... به هر کس برخورد مى‏ نمودند، از بزرگ و کوچک، ثروتمند و فقیر، سلام مى‏ کردند و اگر به جایى حتى براى خوردن خرمایى خشک دعوت مى ‏شدند، آن را کوچک نمى‏ شمردند. زندگیشان کم هزینه بود، بزرگ طبع، خوش معاشرت و گشاده رو بودند، بى آن‏که بخندند، همیشه متبسم بودند، بى ‏آن‏که اخمو باشند، محزون بودند، بى ‏آن‏که از خود ذلّتى نشان دهند، متواضع بودند، مى ‏بخشیدند ولى اسراف نمى‏ نمودند، دل نازک و نسبت به تمام مسلمانان مهربان بودند.

ارشاد القلوب(دیلمی) ج 1، ص 115

نظرات  (۱۱)

  • ی آنتی زایون
  • سلام بانو
    خدا کنه ما جزء اسراف کارها نباشیم..خدا عاقبتمون رو بخیر کنه.
    پاسخ:
    سلام دوستم، طاعات قبول
    انشاءالله
    بیایم برای عاقبت به خیریه همدیگه دعا کنیم...
  • بسیجی گمنام
  • دوست مهربانم سلام.

     

    حلول این ماه سراسر رحمت برشما مبارک.

     

    وقتی مطلبت را می خواندم خیلی مسرور شدم.جامع و

     چکیده بود.

     

    هرچه بشر برسر مملکت خویش "«نفس وجودی هر کس هم مملکت اوست» می آورد به این دلیل است که از عدالت به معنای حقیقی اش دور شده است.

     

    امام صادق «علیه السلام» فرمودند:عقل آن چیزی است که بهشت با آن کسب می شود.

    علمی که عقل را رشد ندهد خودش حجاب اکبر است.پس در جهل است.کسی که بمب اتم را کشف کرد دانشمند و صاحب علم بود پس چرا علمش نافع نبود.؟

     

    اگر دستوری که عقل به ما میدهد در راستای شرع و رضایت حق است عقلی است که ما را به حکمت در رتبه خودش رسانده واگر در مسأله ای توان تشخیص نداشتیم

    به سیره و قرآن رجوع می کنیم.که آن هم جدای از عقل نیست اما رتبه عقلی ما هنوز به آن درک نرسیده است.

    آنچه مایه نجات است چنگ زدن به قرآن و دامان اهل بیت است.عمل به سیره نبوی

     

    ما را با مسیر حق و عدالت آشنا میسازد.وعقل را که کار تمییز دهی را به عهده دارد بارور ساخته به حکمت می رساند. 

     

     با تفکر باید عقل را فعال کرد.برای ساختن ساختمان هم نیاز به مصالح داریم کم علم

    مانند مواد خام است که باید تحلیل شود.کتاب تعلیم و تربیت شهید مطهری پاسخی است برای بزرگواری که مرز علم وعقل را میخواست بداند .کناب اصول کافی ج1باب عقل و علمش عالیست.اما برای دریافت بطن احادیث هم مطالعات بیشتری شود هم تفکر چاشنی اش شود.

     

    وفقکم الله 

      

    پاسخ:
    سلام علیکم و رحمه الله
    مثل همیشه عالی و جامع
    ممنون از حضورتون
    التماس دعا
  • منتظران ظهور
  • سلام علیکم

    حجـــابــــ چشمــــ(مطلب شماره15)
    منتظر شما و نظرات زیباتون
    اللهم عجل لولیک الفرج
    برای ظهور آقا صلوات
    التماس دعا
    یا علی مدد
    ................................
    گروه فرهنگی منتظران ظهور
    پاسخ:
    سلام علیکم و رحمه الله
    خدمت می رسم
    سپاس برای حضورتون...
    سلام
    دو حدیث از غررالحکم:
    ما فوق الکفاف إسراف‏
     الإسراف مذموم فی کل شی‏ء إلا فی أفعال البر

    پاسخ:
    سلام
    بسیار زیبا
    حدیث اول شما بحث رو  به سمت بحث تجملگرایی در جامعه امروز نزدیک کرد
    امیدوارم بتوانیم در آینده به آن بپردازیم
    ممنون از حضور شما
  • منتظران ظهور
  • سلام علیکم

    هر روز با یک مطلب به روزیم...

    زنگ اخر دنیا...(مطلب شماره16)
    منتظر شما و نظرات زیباتون
    اللهم عجل لولیک الفرج
    برای ظهور آقا صلوات
    التماس دعا
    یا علی مدد
    ................................
    گروه فرهنگی منتظران ظهور
    پاسخ:
    سلام علیکم و رحمه الله
    خدمت می رسم
  • منتظران ظهور
  • سلام علیکم

    هر روز با یک مطلب به روزیم...

    آخرالزمان....(مطلب شماره18)
    منتظر شما و نظرات زیباتون
    اللهم عجل لولیک الفرج
    برای ظهور آقا صلوات
    التماس دعا
    یا علی مدد
    ................................
    گروه فرهنگی منتظران ظهور
  • منتظران ظهور
  • سلام علیکم

    هر روز با یک مطلب به روزیم...

    آخرالزمان....(مطلب شماره18)
    منتظر شما و نظرات زیباتون
    اللهم عجل لولیک الفرج
    برای ظهور آقا صلوات
    التماس دعا
    یا علی مدد
    ................................
    گروه فرهنگی منتظران ظهور
    پاسخ:
    سلام علیکم
    خدمت می رسیم
    با سلام و تشکر از دقتی که در طرح مباحث صورت می گیرد.
    مساله اسراف نکردن آنقدر مهم است که حتی اگر در آیه و روایتی از آن نهی نمی شد،
    عقل انسان به تنهایی می توانست زشت بودن آن را درک کند.به عبارت دیگر این بحث از مستقلات عقلیه است که عقل آدمی آن را اساسا مکروه و ناپسند می شمرد.وقاعده اصولی مشهور "کلما حکم به العقل،حکم به الشرع " نیز آن را تایید می کند.
    پاسخ:
    با سلام
    کاملا درسته اسراف از آن دسته از گناهان است که هر انسان عاقلی ذاتا از آن بیزار است، اما اینکه چرا عقل گاهی بعضی از مصادیق را در قلمرو اسراف نمی داند خود بحث مستقل و جداگانه ای را می طلبد که البته این حقیر به طور خلاصه به آن اشاره نموده ام.
  • محسنی از تهران
  • خدا را شاکرم و از جنابعالی هم سپاسگزارم
    بدون شک استمرار بیان این نکات و تبیین این حکم الهی، می تواند منجر به دستورالعمل و راهنمایی عملی گردد تا هریک از آحاد جامعه یا مسئول یک خانواده و یا مدیر یک سازمان و موسسه ای با تمسک به آن، به روشنی و وضوح بتواند اقدامات عملی و فعالیت ها و برنامه هایی سازنده برای مقابله با این خصیصه مذموم را طراحی و اجرا نماید تا در نهایت این رذیله اخلاقی از وجود آحاد مردم و جامعه ریشه کن گردد و حکم الهی به طور کامل محقق گردد (انشاالله)
    پاسخ:
    با سلام
    ممنون از لطف شما
    امیدوارم تلاش ما مقبول درگاه احدیت باشد و  زمینه ساز فرهنگ صحیح و اسلامی گردد.
  • منتظران ظهور
  • سلام علیکم

    هر روز با یک مطلب به روزیم...

    مکالمه ی شیطان با خدا در ماه رمضان...(مطلب شماره19)
    منتظر شما و نظرات زیباتون
    اللهم عجل لولیک الفرج
    برای ظهور آقا صلوات
    التماس دعا
    یا علی مدد
    ................................
    گروه فرهنگی منتظران ظهور
    پاسخ:
    سلام علیکم و رحمه الله
    خدمت می رسم
    ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
    شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
    <b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
    تجدید کد امنیتی